2019 ҫулта Чӑваш Енре ялсенче вырнаҫнӑ 30 шкулта спортзала юсӗҫ. Ку тӗллевпе федераци хыснинчен - 28,2 миллион тенкӗ, республика хыснинчен 902 пин тенкӗ уйӑрнӑ. Ку ӗҫе муниципалитетсем те тӳпе хывӗҫ.
Улатӑр, Патӑрьел, Элӗк, Ҫӗрпӳ, Муркаш, Шӑмӑршӑ, Шупашкар, Тӑвай районӗнсенче икшер шкула юсаса ҫӗнетӗҫ. Вӑрнар, Йӗпреҫ, Красноармейски, Комсомольски, Сӗнтӗрвӑрри, Пӑрачкав, Елчӗк тата Вӑрмар районӗсенче пӗрер шкул валли укҫа уйӑрнӑ. Канаш тата Етӗрне районӗсем чи телейлисем – вӗсенче виҫшер спортзал ҫӗнелӗ.
Палӑртмалла: Чӑваш Енре юлашки 5 ҫулта 150 шкулта юсав ӗҫӗсем ирттернӗ. Хальлӗхе вӗренӳ учрежденийӗсен 7 проценчӗ вуҫех те спортзалсӑр.
Муркаш районӗнчи Сидукасси ялӗ патӗнче ҫын вилмелле инкек пулнине Чӑваш халӑх сайчӗ хӑй вӑхӑтӗнче пӗлтернине вулакансем астӑваҫҫӗ пулӗ. Светофор вырнаҫтарман, анчах ҫынсен каҫма юракан ҫулпа утакан хӗрарӑм ҫине пӗлтӗрхи раштав уйӑхӗнче йӗрке хуралҫи пырса кӗнӗччӗ. «Volkswagen Passat» рульне тытса пыраканскер урапана каҫхи ҫул ҫинче начар курӑннине тата тӑман вӗҫтернине шута илмесӗр хӑваланӑ. Шӑпах ҫав вӑхӑтра 54 ҫулти хӗрарӑм ҫул урлӑ каҫнӑ. Чӑваш Енӗн Шалти ӗҫсен министерствин тытӑмӗнче тӑрӑшакан арҫын ҫуран ҫӳрекен ҫине пырса кӗнӗ. Инкек вырӑнӗнчен вӑл тарман-ха. Хӗрарӑм вырӑнтах вилнӗ.
Пакунлине айӑпласа суд ӑна колони-поселенире ҫулталӑк тытмалла йышӑну кӑларнӑ.
Халӑхсен пӗрлӗхӗн кунӗнче Муркаш районӗнчи Шурчара чӑвашсемпе марисен пӑлхавне халалласа палӑк уҫнӑ. Ку вӑрҫӑ 176 ҫул каялла пулса иртнӗ.
Районта ҫакнашкал пулӑмсенче шар курнӑ ҫынсене халалланӑ палӑк пур-ха. Халӗ вара ӑна, Муркаш район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Ростислав Тимофеев пӗлтернӗ тӑрӑх, шӑп та лӑп вӑрҫӑ пулнӑ вырӑнта, Ярапайкасси ял тӑрӑхӗнче, уҫнӑ.
Историе илес тӗк, 1842 ҫулхи ҫу уйӑхӗнче Шурчара 8 пине яхӑн хресчен сенӗк, пуртӑ, ҫава, пуленкке йӑтса пухӑннӑ. Унта правительство отрячӗсем те килнӗ, 30 ытла хресчене амантнӑ, ҫӗр-ҫӗр ҫынна арестленӗ. Салтаксем тыткӑна илнисене хӗнеме пуҫланӑ. Яла ҫӗнӗ повстанецсем, 10 пине яхӑн ҫын, ҫитнӗ. Анчах пӑшаллӑ салтаксем пӑлхава чарнӑ. Ку вӑрҫӑра 36 ҫын вилнӗ, 250-ӑн аманнӑ. Чылай хресчене хӗненӗ, нумай чӑвашпа марие Ҫӗпӗре янӑ.
Чӑваш Енӗн тӗп хулине Шупашкара тата Муркаш районӗнчи Юнкӑ ял тӑрӑхне Мускав преми парать.
Республикӑн тӗп хулине 2,28 млн тенкӗ уйӑрма йышӑннӑ, Юнкӑ ял тӑрӑхне — 720 пин тенкӗ.
Шупашкар хула администрацийӗн пресс-службинче пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫак икӗ муниципалитет «Лучшая муниципальная практика» (чӑв. Чи лайӑх муниципалитет практики) Пӗтӗм Раҫҫейри конкурсра ҫӗнтернӗ. Кун пирки авӑн уйӑхӗн вӗҫӗнче паллӑ пулнӑччӗ. Шупашкар конкурса хулари Мускав районӗнчи Атӑл ҫыранне хӑтлӑх кӗртнине кӑтартакан проектпа хутшӑннӑ.
Ҫӗнтерӳҫӗ муниципалитетсене укҫан хавхалантарасси ҫинчен калакан йышӑнӑва юпа уйӑхӗн 24-мӗшӗнче ала пуснӑ. Ӗҫлӗ хута юпа уйӑхӗн 27-мӗшӗнче РФ Правительствин сайтӗнче вырнаҫтарнӑ.
Алексей Кряжинов журналист Муркаш районӗнчи Е. Андреев ячӗллӗ ӑратлӑ савутра пулса тӗлӗннӗ. Асӑннӑ ял хуҫалӑх производство кооперативӗ хӑй вӑхӑтӗнче «Знамя труда» (чӑв. Ӗҫ ялавӗ) ятлӑ пулнӑ. Хуҫалӑха вӑхӑтӗнче Социализмла Ӗҫ Геройӗ, Ленин орденне тивӗҫнӗ Евтихий Андреев ертсе пынӑ. Колхоз Муркаш районӗнче кӑна мар, ҫӗршывра та янӑраса тӑнӑ. Евтихий Андреев пек ҫынсене пӗр алӑри пӳрнесемпе шутласа кӑларма пулать тесе ҫырнӑ Алексей Кряжинов Фейсбукра. Муркашсен тӗслӗхӗпе паллашма ҫӗршывӑн тӗрлӗ кӗтесӗнчен пухӑннӑ. Унта йӑлтах элита пулнӑ: ӗнесем те, вӑрлӑх та. Кашни пилӗк ялта фермӑсем ӗҫленӗ. Хуҫалӑхӑн инфраструктури те аван вӑйлӑ пулнӑ: склачӗсем, мехпаркӗ, тимӗрҫӗ лаҫҫи, котельнӑй, арман. Ҫаксем пурте хуҫалӑх производствине аталанма пулӑшнӑ.
Миллионер-колхозран халӗ ним те юлман иккен: ӑратлӑ ӗнесем те, сыснасем те, техника та. Сутма май пуррине сутнӑ, турттарса каймаллине турттарса кайнӑ, ишмеллине ишнӗ. Юлнине е тара панӑ, е сутнӑ. Тимӗрҫӗ лаҫҫинче — шиномонтаж, мехпаркра усламҫӑсем стройматериал сутаҫҫӗ. «Муркаш районӗнче пулнӑранпа эрне ҫитсен те курни асран тухмасть», — тенӗ Алексей Кряжинов журналист.
Паян, юпа уйӑхӗн 26-мӗшӗнче, IV ялти кинофестиваль вӗҫленет. Пилӗк кунлӑх кӑҫалхи мероприятие тӑван халӑхӑмӑра ҫутта кӑларнӑ Иван Яковлев ҫуралнӑранпа 170 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Чӑваш Енӗн Культура министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, фестивале темиҫе вырӑнта йӗркеленӗ. Савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура ӑна юпа уйӑхӗн 22-мӗшӗнче Шупашкар районӗнчи Пархикассинчи информаципе культура центрӗнче уҫнӑ.
Ун хыҫҫӑн киномобиль ытти района ҫул тытнӑ. Етӗрне районӗнчи Хучашри пӗтӗмӗшле тӗп пӗлӳ паракан шкулта, Элӗк районӗнчи Юнтапари ифнормаципе культура центрӗнче, Муркаш районӗнчи Калайкассинчи А.Г. Николаев ячӗллӗ вӑтам шкулта пулса кино кӑтартнӑ.
Ктнофестиваль вӑхӑтӗнче «Мое чувашское дело» тата «И.Я. Яковлев ҫамрӑксен чӗринче» документлӑ фильмсене кӑтартнӑ. Вӗсене «Чӑвашкино» киностудире тата электрон документацин архивӗнче хатӗрленӗ.
Юпа уйӑхӗн 18-мӗшӗнче 22 сехетре Муркаш районӗнчи Кашмаш ялӗнче пушар алхаснӑ. Ҫав каҫ упӑшкипе арӑмӗ, виҫӗ ачи ҫуртсӑр тӑрса юлнӑ. Вӗсен ферми те ҫунса кайнӑ. Пушарта 800 яхӑн кӑркка, чӑх ҫунса вилнӗ.
Ҫулӑм тухнине кил хуҫи асӑрханӑ, вӑл арӑмне вӑратнӑ. Хӗрарӑм аслӑ ывӑлне тӑратнӑ, хӑй кӗҫӗннине йӑтнӑ. Асли вара вӑтаммине ҫавӑтнӑ. Ҫапла вӗсем ҫунакан пӳртрен тухнӑ.
Ҫемье документсене те илме ӗлкӗреймен. Халӗ ашшӗ-амӑшӗ тата ачисем кӳршисем патӗнче вӑхӑтлӑх пурӑнаҫҫӗ. Лешсем унта кун кунламаҫҫӗ, сайра хутра кӑна килсе ҫӳреҫҫӗ.
Ял-йыш ҫуртсӑр тӑрса юлнӑ ҫемьене тумтирпе, атӑ-пушмакпа пулӑшнӑ. Ҫапах ку ҫителӗксӗр, ҫемьене пурӑнмашкӑн укҫа та кирлӗ. Вӗсем ҫунса кайнӑ ҫурта ҫӗнетсе унта пурӑнма кӗресшӗн.
Муркаш районӗнчи Эхветкассине НТВ-канал «Сегодня» программа валли сюжет ӳкерме килнӗ. Кун пирки Юрий Пичугин ятлӑ ҫын юпа уйӑхӗн 23-мӗшӗнче Фейсбукра пӗлтернӗ.
Мӗн ӳкерни пирки постра ҫапла палӑртнӑ: «Тӗллевӗ — Игнатьева ӳкересси».
Анчах ку хыпар ытла та иккӗленӳллӗ. Чӑваш Ен Элтеперӗ ҫак кунсенче Муркаша кайнине е НТВ-канал Правительство ҫуртӗнче пулнине ЧР влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче кӑтартман.
Эпир тӗшмӗртнӗ тӑрӑх, Китай ҫыннисем Эхветкасси ялӗнче сӗт тирпейлекен савут тӑвассине вырӑнтисем хирӗҫҫине ӳкерме килме пултарнӑ.
Шикли шикленнӗ, кӗрӗк пӗркеннӗ евӗр халӑх шӑв-шав ҫӗкленӗ, ҫынсем савут экологие витӗм кӳресрен хӑраҫҫӗ имӗш.
Паян Чӑваш Енӗн вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министрне Александр Иванова «Чӑваш Республики умӗнчи тава тивӗҫлӗ ӗҫсемшӗн» орденпа чыслама йышӑннӑ. Хушӑва Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев ала пуснӑ. 119-мӗш номерлӗ ӗҫлӗ хута ЧР влаҫ органӗсен офицаллӑ порталӗнче вырнаҫтарнӑ.
Михаил Игнатьев хушура палӑртнӑ тӑрӑх, Александр Степановича наградӑна «Чӑваш Республикин социаллӑ пурнӑҫӗпе экономикине аталантарма тӳпе хывнӑшӑн тата нумай ҫул тӳрӗ кӑмӑлпа ӗҫленӗшӗн» пама йышӑннӑ.
Александр Иванов Муркаш районӗнче ҫуралнӑ. И.Я. Яковлев ячӗллӗ ЧППУран вӗренсе тухсан вӗрентекенте, шкул директорӗнче, Шупашкар район администрацийӗнче ӗҫленӗ. Кайран вӑл Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн Аппарачӗн Ертӳҫи те, Чӑваш Енӗн Элтеперӗн Администрацийӗн Ертӳҫи те, ЧР информаци политикин министрӗ те пулчӗ.
Ӗнер, юпа уйӑхӗн 13-мӗшӗнче, Муркаш районӗнче 24-ри ҫамрӑк сарӑмсӑр вилнӗ.
М-7 «Волга» (чӑв. Атӑл) ҫулӑн 629-мӗш километрӗнче, Муркаш районӗнчи Шомик ялӗ патӗнче, авари пулса иртнӗ. Кун пирки Чӑваш Енӗн Шалти ӗҫсен министерствин пресс-служби хыпарланӑ.
Малтанласа палӑртнӑ тӑрӑх, «Ауди» автомобиль грузовикӑн ҫурма прицепне айккипе пырса ҫапӑннӑ. Ун хыҫҫӑн вӑл ҫул айккинче чарӑннӑ «Мазда» ҫӑмӑл машинӑна пырса ҫапӑннӑ. Мӑнтарӑна шӑпи ҫавӑн пек пӳрнӗ-ши: шӑпах ҫав вӑхӑтра «Маздӑран» 24 ҫулти каччӑ тухнӑ. «Ауди» ӑна пырса ҫапнӑ. Инкекре ҫамрӑк куҫне ӗмӗрлӗхех хупнӑ.
«Мазда» водителӗ тата «Ауди» пассажирӗ суранланнӑ.
Инкек сӑлтавне тата яваплисене ҫул-йӗр инспекторӗсемпе тӗпчевҫӗсем палӑртӗҫ.
+6.3 °C