Ӗнер Чӑваш Енри журналистсене преми парас ыйтӑва пӑхса тухнӑ. Кунта сӑмах журналистсен премийӗ пирки пырать. Ҫулсерен ҫирӗплетекен ҫак укҫана тивӗҫес тесе калем ӑстисем хӑйсен пӗлтӗрхи сумлӑ ӗҫӗсене тӑратнӑ.

Ҫемен Элкер ячӗллӗ премие «Хыпар» хаҫатӑн политика, вырӑнти хӑй тытӑмлӑх тата экономика пайӗн тишкерӳҫи Юрий Михайлов тивӗҫнӗ. Вӑл Чӑваш автономийӗн юбилейне тата тӑван тӑрӑхӑмӑрти ятлӑ ҫынсене халалласа ҫырнӑ материалсен ярӑмӗпе конкурса хутшӑннӑ. «Хыпар» хаҫатӑн политика, вырӑнти хӑй тытӑмлӑх тата экономика пайӗн тепӗр тишкерӳҫи Ирина Клементьева ял старостисем ҫинчен ҫырнӑ статьясемпе Леонид Ильин премине тивӗҫнӗ.

Николай Никольский премине Муркаш районӗнчи «Ҫӗнтерӳ ялавӗ» хаҫатӑн социаллӑ пурнӑҫ редакторне Наталия Николаевӑна тата Михаил Краснов журналиста пама йышӑннӑ.

Аслӑрах ӗҫтешӗмӗрсем сӑнани тӑрӑх ҫакна та палӑртмалла: журналистсен премине илме конкурса хутшӑнакансен йышӗ юлашки ҫулсенче чакса пырать-мӗн.

Чӑваш Енре 11 ҫамрӑк тӗлӗшпе суд ларӑвӗ пулнӑ. Вӗсене вӑрланӑшӑн айӑпланӑ. Ҫамрӑксем сахал мар «хура» ӗҫ тунӑ: пуҫиле ӗҫ 25 томран тӑрать.

Вӑрӑ ӗҫӗпе аппаланнисен йышӗнче 18 ҫул тултарманнисем те пур. Суд вӗсене пурне те айӑплӑ тесе йышӑннӑ. Улттӑшне колони-поселение тата пӗтӗмӗшле режимлӑ колоние 2-4,5 ҫуллӑха ӑсатнӑ. Виҫҫӗшне тӗрмене хупмасӑр 2 ҫул таран айӑпланӑ. Тепӗр икӗ ҫамрӑка 100 тата 140 сехет ӗҫлеттермелле тунӑ.

Следстви тата суд ҫирӗплетнӗ тӑрӑх, 2017 ҫулхи авӑн тата юпа уйӑхӗсенче пулнӑ ку. Ҫамрӑксем Шупашкар, Сӗнтӗрвӑрри, Красноармейски, Муркаш районӗсенчи ялсенчи 6 лавккана ҫаратнӑ. Ушкӑн хаклӑ япаласене вӑрланӑ, тӑкак пӗтӗмпе 500 пин тенкӗпе танлашнӑ. 2017 ҫулхи юпан 12-мӗшӗнче каллех лавкка ҫаратма тӑнӑ, анчах хальхинче вӗсем йӗрке хуралҫисен аллине лекнӗ.

Муркаш районӗн сучӗн судйи пуҫиле ӗҫӗн материалӗсене улӑштарнӑ. Татьяна Салдыркина икӗ ҫынна ют пурлӑха варланӑшӑн, ют ҫын килне саккуна пӑсса кӗнӗшӗн суд тунӑ. Анчах патшалӑх айӑплавҫи приговора тепре пӑхса тухма янӑ.

Кун хыҫҫӑн судья следовтеле хӑйӗн патне чӗнсе илнӗ те официаллӑ документсене ҫыртарнӑ флешкӑна ыйтнӑ. Хайхискер (Татьяна Салдыркина ӗнтӗ) хӑй тӗллӗн хӑш-пӗр самантсене хуратнӑ, документсене улӑштарнӑ. Кайран следователе алӑ пусма ыйтнӑ. Ҫапла майпа ҫӗнӗ хутсене ҫӳлерех асӑннӑ пуҫиле ҫумне ҫирӗплетнӗ, чӑн-чӑннисене вара илсе юлнӑ. Ҫак ӗҫе Салдыркина аппеляцие янӑ.

Анчах ултав ҫиеле тухнӑ. Документсене улӑштарнине тӳрех темиҫе ҫын асӑрханӑ, ҫав шутра – прокурор та, айӑпланнӑ ҫын та, хур курнӑ ҫын та. Эксперт та документсене улӑштарнине ҫирӗплетнӗ.

Ҫӗнӗ хутсем ҫине алӑ пуснӑ следователь вара ҫапла ӑнлантарнӑ: судья унӑн йӑнӑшӗсене тӳрлетет тесе шутланӑ, ҫавӑнпа Салдыркина хушнине пурнӑҫланӑ.

Чӑваш Енри судьясен квалификациллӗ коллегийӗ Татьяна Салдыркина ку таранччен лайӑх енчен кӑна палӑрнине шута илсе ӑна асӑрхаттару ҫеҫ анӑ.

Кӑрлачӑн 4-7-мӗшӗсенче республикӑра «Чӑваш Енри Ҫӗнӗ ҫул ҫулҫӳревӗ» иртет. Кӑҫал мероприятисем виҫӗ хулара тата тӑватӑ районта иртӗҫ.

Кӑрлачӑн 4-мӗшӗнче, паян, ҫулҫӳрев Ҫӗнӗ Шупашкарта, Шупашкар районӗнче, Муркаш районӗнче иртнӗ. Ыран мероприятисене Сӗнтервӑрри хулинче, Улатӑр хулинче, Етӗрне районӗнче йӗркелӗҫ. Ыран ҫулҫӳревҫӗсем Етӗрне районне, Ҫӗрпӳ районне ҫитӗҫ.

Кам ытларах район-хулана ҫитет – ҫавна хаклӑ парне парӗҫ. Анчах условисем пур: мероприяти иртнӗ вӑхӑтра селфи тумалла, сӑнӳкерчӗксене «Контактра» е «Инстаграм» халӑх тетелӗсене кӑларса хумалла, хэштег ҫырмалла: #НовогоднееПутешествиеПоЧувашии. Пӗтӗмлетӗве кӑрлачӑн 14-мӗшӗнче тӑвӗҫ.

Ҫак кунсенче Муркаш районӗнче машинӑран кӑкарнӑ пӳремеч 33-ри арҫынна ҫапса хӑварни пирки пӗлтернӗччӗ. Ӗнер Ҫӗнӗ Шупашкар тата Шупашкар районӗнчи Аркасси ялӗ чиккинче пӳремечпе ярӑнакан арҫын машина айне пулнӑ. Юрать-ха, вӑйлах суранланман.

Ку пӑтӑрмах ҫур ҫӗр иртни 2 сехетре пулнӑ. «Рено Сандеро» водителӗ ҫулпа пынӑ. Хайхискер ун ҫине пӳремеч вирхӗнсе пынине вӑхӑтра асӑрханӑ та ҫул хӗрринче чарӑннӑ. Ҫапах арҫын машина ҫине пырса кӗнӗ.

Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакан 34 ҫулти арҫын ҫурӑм шӑммине амантнӑ. Водитель урах пулнӑ.

Ҫӗнӗ ҫул умӗн, раштав уйӑхӗн 31-мӗшӗнче, Муркаш районӗнче ҫул ҫинче хӑйне евӗр пӑтӑрмах пулнӑ. ЧР ШӖМӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫуран утакан 33 ҫулти арҫынна пӳремеч (вӗрсе хӑпартнӑскер, унпа ачасем ярӑнаҫҫӗ) ҫапса кайнӑ.

Пӳремече квадроцикл ҫумне ҫыхнӑ-мӗн. 37 ҫулти арҫын руль умӗнче ларнӑ, 54-ри вара пӳремеч ҫинче ярӑнса пынӑ. Хайхи пӳремеч Мӑн Тутаркас ялӗнче пурӑнакан 33-ри арҫынна ҫапса хӑварнӑ. Унӑн чӗркуҫҫи суранланнӑ, тухтӑрсенчен пулӑшу ыйтма тивнӗ.

ШӖМ пресс-служби палӑртнӑ тӑрӑх, руль умӗнчи арҫыннӑн права та пулман, ӑна туртса илнӗ.

Раштав уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Муркаш районӗнчи Актай ялӗнче пурӑнакан 40 ҫулти арҫынна пульницӑна илсе ҫитернӗ. Вӑл тӑнсӑр пулнӑ. Кун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Унӑн 47 ҫулти арӑмне тытса чарнӑ.

Шел те, раштав уйӑхӗн 15-мӗшӗнче ҫӗрле арҫын пульницӑрах вилсе кайнӑ. Унӑн арӑмӗн ҫынна асӑрханмасӑр вилӗм кӳнӗшӗн явап тытма тивӗ.

Следстви версийӗ тӑрӑх, раштав уйӑхӗн 13-мӗшӗнче арҫын килте ӳсӗр пулнӑ. Арӑмӗпе эрех ӗҫнӗ, кайран хирӗҫсе кайнӑ. Хӗрарӑм арҫынна вутӑ пуленккипе пуҫӗнчен ҫӑпнӑ. Лешӗ тӑнсӑр кайса ӳкнӗ. Следовательсем шутланӑ тӑрӑх, хӗрарӑм ӑна хӑйӗн пиччӗшӗпе пӗрле кравать ҫине хунӑ. Анчах упӑшки тепӗр кун та вӑранман. Пульницӑра та вӑл тӑна кӗмен.

2019 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 4-мӗшӗнче Чӑваш Енри темиҫе хулапа районта (хальхинче вӑл 7 муниципалитетра иртӗ) Ҫӗнӗ ҫул ҫул ҫӳревӗ пуҫланӗ. Чӑваш Енӗн информаципе турист тата культура центрӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫул ҫӳрев 2019 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 4-мӗшӗнчен пуҫласа 7-мӗшӗччен пырӗ.

«Чӑваш Енри ҫӗнӗ ҫул ҫул ҫӳрев» 2019 ҫулта Ҫӗнӗ Шупашкар хулинче (кӑрлачӑн 4-мӗшӗнче), Шупашкар районӗнче (кӑрлачӑн 4-мӗшӗнче), Муркаш районӗнче (кӑрлачӑн 4-мӗшӗнче), Сӗнтӗрвӑрри хулинче (кӑрлачӑн 5-мӗшӗнче), Улатӑр хулинче (кӑрлачӑн 6-мӗшӗнче), Етӗрне районӗнче (кӑрлачӑн 6 тата 7-мӗшӗсенче), Ҫӗрпӳ районӗнче (кӑрлачӑн 7-мӗшӗнче) пулӗ.

Туристӑн ҫӗнӗ ҫул карттине кӑҫал хут ҫинче мар, Чӑваш Енӗн информаципе турист тата культура центрӗн volgatourizm.ru сайтӗнче онлайн мелпе регистрацилӗҫ.

Ятарлӑ маршрутпа ҫӳренине ӗнентерме ятарлӑ фотозонӑра сӑн ӳкерӗнмелле. Сӑн ӳкерчӗксене vkontakte тата instagram халӑх ушкӑнӗсене #НовогоднееПутешествиеПоЧувашии (чӑв. #ЧӑвашЕнриҪӗнӗҪулҪулҫӳревӗ) хэштег ҫырса лартмалла. Ҫӗнтерӳҫӗне кӑрлачӑн 14-мӗшӗнче палӑртӗҫ. Ӑна парнепе хавхалантарӗҫ.

Раштав уйӑхӗн 10-мӗшӗнче Муркаш районӗнчи Атикасси ялӗнче пӗр ҫуртра икӗ виле тупнӑ. Вӗсем мӗншӗн вилнине халӗ те уҫӑмлатман-ха.

Ҫуртра 57 ҫулти хӗрарӑм тата унӑн 32 ҫулти ывӑлӗ пурӑннӑ. Качча сусӑр пулнӑ. РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри следстви управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, икӗ ҫын мӗн сӑлтава пула вилнине уҫӑмлатас тӗллевпе тӗрӗслев ирттереҫҫӗ, кирлӗ экспертизӑсем тӑваҫҫӗ.

Ӗнер вара Шупашкарта «Кувшинка» микрорайонта пӗр хӗр 15-мӗш хутран подъезд тӑррине ӳкнӗ. Телее, вӑл чӗрӗ юлнӑ, ӑна пульницӑна илсе кайнӑ.

Муркаш районӗнчи Йӳҫкассинче пурӑнакан Тимофеевсене ҫын прависене хӳтӗлекен уполномоченнӑй Надежда Прокопьева ҫӗнӗ хваттере куҫма пулӑшнӑ. Ҫемье пуҫӗ Александр Тимофеев нумаях пулмасть ӑна ҫӗнӗ пӳрт ӗҫкине чӗннӗ.

Арҫын тӑватӑ ачана пӗчченех ӳстерет. Арӑмӗ пӑрахса кайнӑ, ачисемпе те хутшӑнмасть, алимент та тӳлемест. Тимофеевсем амӑшӗн капиталне те илнӗ, анчах унпа усӑ курма май килмен, мӗншӗн тесен документа унчченхи арӑмӗ ҫине ҫыртарнӑ тата хваттер туянма 300 пин тенкӗ ҫитмен.

Ҫурла уйӑхӗнче Александр Тимофеев Надежда Прокопьевӑпа тӗл пулнӑ. Вӑл Чӑваш Енри социаллӑ тата культура программисене пулӑшакан фонд тата Раҫҫей ача-пӑча фончӗ пулӑшнипе 300 пин тенкӗ тупма пултарнӑ. Кунсӑр пуҫне омбудсмен вырӑнти администрацие ҫемьене хваттер шырас ӗҫре пулӑшма ыйтнӑ. Акӑ халӗ ашшӗ ачисемпе ҫӗнӗ хваттере куҫнӑ. Унччен вӗсем йывӑҫ пӗчӗк пӳртре хӗсӗнкелесе пурӑннӑ.